(طراحی مدار) آشنایی با شماتیک و علائم قطعات و اِلمان ها در نقشه خوانی (مهندسی برق _ الکترونیک)

(طراحی مدار) آشنایی با شماتیک و علائم قطعات و اِلمان ها در نقشه خوانی (مهندسی برق _ الکترونیک)

پژوهشگر و نویسنده:  دکتر (  افشین رشید )

^{نقشه شماتیک راهنمای ما در طراحی، ساخت و عیب‌ یابی مدارات الکترونیکی است. مهارت فهم و خواندن شماتیک، مهارتی مهم برای هر طراح مدار الکترونیکی است.}

^{با خواندن این متن خواهید توانست اکثر نقشه‌های شماتیک را به طور کامل بخوانید. در این جا ما همه نمادهای اساسی نقشه‌های شماتیک را بررسی می‌کنیم.}

^{این نمادها در یک نقشه شماتیک به هم متصل می‌شوند تا مدلی از یک مدار را نشان دهند. همچنین برخی نکات و مواردی را که باید به آن‌ها توجه داشته باشید را مطرح خواهیم کرد.  در این قسمت نمادهای استاندارد برخی از قطعات الکترونیکی مختلف را آورده‌ایم.}

^{می‌کند.}

^{مقاومت Resistor}

^{اساسی‌ترین قطعه یک مدار، شماتیک مقاومت‌ معمولاً به صورت یک خط زیگ‌زاگ است که دو پایه از دو طرف آن خارج شده است. شماتیک‌هایی که از نمادهای استاندارد جهانی استفاده می‌کنند مقاومت را به صورت یه مستطیل توخالی نشان می‌دهند.}

پتانسیومترها و مقاومت‌های متغیر

^{پتانسیومترها و مقاومت‌های متغیر همان نماد مقاومت‌ را دارند با این تفاومت که در نماد آن‌ها یک فلش وجود دارد. مقاومت متغیر یک قطعه دو پایه است و در نتیجه فلش به صورت مورب از وسط نماد می‌گذرد. ولی پتانسیومتر یک قطعه سه پایه است و ابتدای فلش پایه سوم را مشخص میکند.}

^{خازن capacitor}

^{برای خازن‌ها دو نماد رایج وجود دارد. یکی برای خازن‌های قطبی (معمولا الکترولیتی یا تانتالیوم) و دیگری برای خازن‌های غیرقطبی یا معمولی. هر دوی آن‌ها شامل دو صفحه موازی هستند که پایه‌ها به طور عمود به آنها وصل نمود. اگر در نماد، یکی از صفحه‌ها خمیده بود، نشان‌دهنده‌ی آن است که خازن قطبی است و آن صفحه کاتد خازن نامیده می‌شود که باید ولتاژ پایین‌تری نسبت به صفحه دیگر (صفحه مثبت یا آند) داشته باشد. نماد خازن قطبی ممکن است به این صورت باشد که دو صفحه راست و موازی هم باشند و کنار یکی از صفحه‌ها علامت مثبت کشیده شده باشد. در آن صورت آن صفحه، صفحه مثبت خازن (آند) است.}

^.

inductor یا سلف

^{سلف معمولا به صورت چند قوس هم‌شکل به هم چسبیده یا یک سیم پیچ مشخص می‌شود. نماد بین‌المللی آن‌ به صورت یک مستطیل توپر است.}

^{کلید ها Switch}

^{کلیدها اشکال مختلفی دارند. ساده‌ترین کلید، کلید SPST یا single-pole/single-throw است که از دو پایه و یک خط تشکیل شده است. این خط می‌تواند دو پایه را به هم وصل یا از هم قطع کند.کلیدهایی نیز وجود دارند که بیش از یک پایه ثانویه دارند مانند SPDT و SP3T.}

^{کلید‌های با بیش از یک قطب معمولا از ترکیب چند کلید یکسان تشکیل شده‌اند که در آن وصل‌کننده‌ها به صورت خط‌چین به هم متصل شده اند.}

^{منبع تغذیه power supply}

^{همان گونه که شما برای تغذیه پروژه‌های خودتان گزینه‌های متعددی دارید، برای منابع تغذیه نیز نمادهای مداری متعددی وجود دارند}

منابع ولتاژ AC یا DC

^{در الکترونیک، شما بیشتر اوقات از منابع با ولتاژ ثابت استفاده می‌کنید. نمادهای زیر به ترتیب منبع ولتاژ جریان مستقیم و منبع ولتاژ جریان متناوب را مشخص میکنند.}

^{باتری Battery}

^{باتری‌ها چه استوانه‌ای، چه آلکالاین AA، چه لیتیم-پلیمرهای قابل شارژ و از هر نوع دیگری که باشند با یکی از نماد‌های زیر مشخص میشود:}

^{در اینجا لازم است به این نکات توجه کنید:}

^{1_ اگر نماد سمت چپ چند بار تکرار شود (مانند شکل سمت راست) نشان دهنده‌ی تعداد سلول‌های باتری است.}

^{2_ صفحه بزرگتر قطب مثبت باتری و صفحه کوتاه‌تر قطب منفی باتری را تعیین می‌کند.}

گره های ولتاژ

^{گاهی اوقات – به خصوص در شماتیک‌های شلوغ – می‌توان به ولتاژ گره‌ها، نمادهای معینی اختصاص داد. می‌توانید قطعات را به این نماد‌های تک‌پایه وصل کنید و به این شکل آن‌ها مستقیماً به 5V، 3.3V، VCC یا GND (زمین) متصل می‌شوند. گره‌های مربوط به ولتاژ‌ مثبت معمولا با یک فلش به سمت بالا نشان داده می‌شوند و گره زمین با یک یا سه خط صاف و یا یک فلش به سمت پایین مشخص میشوند.}

پژوهشگر و نویسنده:  دکتر (  افشین رشید )