اساس شکل گیری و ساخت (Variable Resistors) مقاومت متغیر (شناخت کامل _ انواع موجود) مهندسی برق _ الکترونیک

پژوهشگر و نویسنده: دکتر (  افشین رشید )

نکته: مقاومت های الکتریکی به دو دسته کلی مقاومت های ثابت و مقاومت های متغیر تقسیم می شوند . مقاومت های ثابت مقاومت هایی هستند که مقدار اهمی آنها همواره ثابت است و مقاومت های متغیر مقاومت هایی هستد که مقدار اهم آنها قابل تغییر است . 

به هر قطعه یا عنصری که در مقابل عبور جریان الکتریکی از خود مخالفت نشان می دهد مقاومت الکتریکی گفته می شود . مقاومت الکتریکی را با حرف R که از کلمه Resistor گرفته شده است نشان می دهند . واحد اندازه گیری مقاومت الکتریکی اهم است که آن را با علامت Ω نشان می دهند . مقاومت ها در صنایع برق و الکترونیک از اهمیت بالایی برخوردارند و بیشتر به منظور محدود کردن جریان و تقسیم جریان و نیز ایجاد ولتاژهای مختلف در مدارات به کار گرفته می شود .

ساختمان داخلی؛  اساس  و انواع مقاومت های متغیر (Variable Resistors)

بعضی از مدارهای الکترونیک از مقاومت‌های متغیر استفاده می‌کنند که به طور دستی توسط کاربر مقدار آن تغییر می‌کند. مثل گیرنده‌های رادیو، دستگاه‌های صوتی و بسیاری از دستگاه‌های پیرامون شما. ولوم رادیو یا دستگاه‌های پخش صوت ملموس‌ترین نمونه‌های پتانسیومتر هستند. به همین دلیل معمولاً به پتانسیومترهای خاص مورد استفاده در رادیو و دستگاه‌های صوتی «ولوم» گفته می‌شود.

این خاصیت برای پتانسیومترهایی صدق می‌کند که خاصیت خطی دارند و «پتانسیومترهای خطی» نامیده می‌شوند. منظور از خطی این است که به هر نسبتی که شما پتانسیومتر را بچرخانید، به همان اندازه هم مقاومت تغییر می‌کند.

در کل اغلبِ مقاومت‌ها، قطعاتی خطی هستند و هنگامی که جریان الکتریکی از آن‌ها عبور می‌کند، افت ولتاژ ایجاد می‌شود. این افت ولتاژ، به این دلیل است که مقاومت‌ها از قانون اهم  تبعیت می‌کنند. مقادیر مختلف مقاومت، باعث ایجاد مقادیر متفاوتی از جریان یا ولتاژ می‌شود. این مورد در مدارهای الکترونیکی برای کنترل یا کاهش ولتاژ و جریان امری مهم است. به این ترتیب می‌توان ولتاژ را به جریان و جریان را به ولتاژ تبدیل کرد (بین آن‌ها رابطه برقرار کرد).

انواع و دسته بندی مقاومت های متغیر (Variable Resistors) 

بعضی از مشخصات خاص مقاومت‌ها عبارت است از: «ضریب دما» (Temperature Coefficient)، «ضریب ولتاژ» (Voltage Coefficient)، نویز،پاسخ فرکانسی ،‌ توان و همچنین «دسته‌بندی دمایی» (Temperature Rating)،‌ اندازه فیزیکی و «قابلیت اطمینان» (Reliability).

مقاومت‌های متغیر، مقاومت‌هایی هستند که مقدار آن‌ها در مدار قابل تغییر است. همچنین بر خلاف مقاومت‌های آرایه‌ای که در دسته‌بندی مقاومت‌های ثابت قرار می‌گیرند و مقادیر گسسته‌ای دارند، مقدار این مقاومت‌ها می‌تواند هر عددی داشته باشد. مقاومت‌های متغیر خود به دو دسته مقاومت‌های مستقل و مقاومت‌های وابسته تقسیم می‌شوند.

پتانسیومتر سه پایه دارد که دو پایه آن، در طرفین ثابت هستند. این دو پایه به یک المان مقاومتی متصل هستند که مقدار آن همان مقدار نامی مقاومت است. پایه میانی نیز به یک محور متحرک متصل است که روی المان مقاومتی حرکت می‌کند و باعث تغییر مقاومت بین پایه وسط و دو پایه در طرفین می‌شود. از پتانسیومتر برای رسیدن به پتانسیل دلخواه استفاده می‌شود.

فتوسل یا رئوستا، یک المان مقاومتی، یک کنتاکت متحرک و یک کنتاکت ثابت دارد که در مدارهای الکتریکی برای تغییر جریان (دستیابی به جریان دلخواه) به کار می‌رود.

مقاومت‌های وابسته،‌ انواعی از مقاومت‌ها هستند که به متغیرهای محیطی از جمله دما، رطوبت، نور، میدان مغناطیسی و ولتاژ وابسته هستند. 

مقاومت‌های وابسته، با توجه به این متغیرها انواع مختلفی دارند:


  • مقاومت وابسته به ولتاژ (وریستور)
  • مقاومت وابسته به حرارت (ترمیستور)
  • مقاومت وابسته به نور (LDR)
  • مقاومت وابسته به میدان مغناطیسی (MDR)

نتیجه گیری: بی شک دلیل شکل گیری مقاومت های متغیر حفاظت از مدار در برابر اضافه جریان و موارد ناخواسته محیطی (افزایش دمای بُرد الکترونیکی _ مقاومت ntc و ptc) میباشد . 


  • پژوهشگر و نویسنده: دکتر (  افشین رشید )