انواع نویز و پارازیت (حرارتی  _ پاپکورن _ اتصالی _ ضربه ای ) نحوه ایجاد و عمکرد (مخابرات) مهندسی برق _الکترونیک

نویسنده: دکتر (افشین رشید )


نکته :در علوم مخابرات با ایجاد امواج نویز و پارازیت های زیر میتوان انواع سیگنال های دلخواه را زمین نمود.(تصویری _ راداری _صوتی _دیتا)

نویز حرارتی یا نویز سفید(White Noise) :

نویز حرارتی، همانطوری که از نامش مشخص است  از حرکت تصادفی حامل‌های باردار در یک محیط رسانا که دمای بالاتر از صفر مطلق دارد، ناشی می‌شود.سرعت این حرکت با افزایش دما زیاد می‌شود. به این نویز، نویز سفید نیز گفته می‌شود زیرا همانطوری که نور سفید مخلوطی از تمام طول موج ها است نویز حرارتی نیز طیف وسیعی از فرکانس را در خود جای داده است.


نویز اتصالی(flicker or 1/f Noise) :

نویز اتصالی ناشی از تغییر ضریب هدایت می‌باشد که در اثر اتصال غیر کامل بین دو ماده به وجود می‌آید. این نویز در هرجایی که دو هادی به هم متصل شده باشندبه وجود می‌آید؛ مثل سوییچ‌ها، کنتاکت‌های رله و یا در ترانزیستور و دیود به دلیل اتصال غیر کامل رخ می‌دهد. به نویز اتصالی و به دلیل نسبت عکس فرکانسی‌اش، نویز 1/f یا نویز فرکانس پایین نیز می‌گویند زیرا در فرکانس بالا مقدار کمی دارد.

باید توجه کرد که مقدار نویز اتصالی در فرکانس‌های کم به دلیل مشخصه معکوس آن، خیلی زیاد می‌شود. نکته مهم این است که اکثر تئوری های نویز اتصالی در فرکانس کم ثابت می‌شوند. همچنین بدلیل مشخصه معکوس فرکانسی نویز اتصالی در فرکانس‌های پایین معمولا مهمترین منبع نویز است.


نویز ضربه‌ای(Shot Noise):

نویز ضربه‌ای موقعی به وجود می‌آید که جریان گذرنده از یک المان حول یک مقدار متوسط کم و زیاد شود و نوسان پیدا کند که علت آن صدور نامرتب الکترون هاست. این نویزدر لامپ خلا و در نیمه هادی‌ها وجود دارد. در ترانزیستور نویز ضربه‌ای ناشی از نفوذ حامل‌ها از بیس ترانزیستور و به وجود آمدن و دوباره ترکیب شدن جفت الکترون و حفره می‌باشد.

نویز پاپکورن:

این نویز، نویز انفجاری (burst noise)  هم نامیده‌ می‌شود. برای اولین بار در دیود‌های نیمه هادی کشف شد و در مدارات مجتمع نیز وجود دارد. نویز پاپکورن ناشی از نقص ساخت کارخانه‌ای بوده و می‌توان با روش‌های پیشرفته در ساخت المان‌ها، آن را حذف نمود. این نویز در اثر نقص اتصال نیمه هادی، و معمولا به دلیل کثیف بودن فلز به وجود می‌آید. نویز پاپکورن به صورت انفجاری بوده و موجب تغییرات تصادفی در سطح ولتاژ نویز حرارتی می‌شود.


نویز‌های غیرذاتی یا خارجی:

منشاء نویز‌های غیر ذاتی در خارج از مدار قرار دارند در واقع در این حالت مدار مثل یک آنتن گیرنده عمل می‌کند به همین خاطر این نوع نویز را با اصطلاحاتی چون سیگنال‌های فرعی(Extraneous Signal)، سیگنال‌های مزاحم (Spurious Signal) یا آشفتگی و اخلال(Perturbations)  نیز می‌شناسند.

  • نویسنده :مهندس افشین رشید 

  • کارشناسی ارشد برق _ الکترونیک از دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران