ساختار و عملکرد موتور های الکتریکی (Electro motor) فاز شِکسته AC (برق _ الکترونیک)
پژوهشگر و نویسنده: دکتر ( افشین رشید )
نکته : در این موتورها برای ایجاد اختلاف فاز بین جریان سیم پیچ اصلی و راه انداز، نسبت مقاومت اهمی به القایی سیم پیچ راه انداز را بیشتر از سیم پیچ اصلی اختیار میکنند. یعنی امپدانس سیم پیچ راه انداز بیشتر خاصیت اهمی و امپدانس سیم پیچ اصلی بیشتر خاصیت سلفی دارد. در نتیجه بین جریان دو سیم پیچ اختلاف فاز ایجاد میشود.
بهترین راه افزایش نسبت مقاومت اهمی به مقاومت القایی، استفاده از سیم نازکتر در سیم پیچ میباشد. ضمن آنکه با قرارگیری سیم پیچ در عمق کمتر شیارهای استاتور اثر مقاومت القایی سیم پیچ کاهش مییابد. در عمل با قرار دادن سیم پیچ راه انداز بر روی سیم پیچ اصلی، سیم پیچ راه انداز در عمق کمتر و سیم پیچ اصلی در عمق بیشتر قرار گرفته و بدین سبب مقاومت القایی آن کمتر از مقاومت القایی سیم پیچ اصلی میشود.از آنجا که مقاومت اهمی سیم پیچ راه انداز زیاد میباشد، در صورت ادامه کار موتور، تلفات حرارتی در سیم پیچ راه انداز باعث افزایش دمای سیم پیچ و سوختن آن میشود.به همین خاطر باید پس از راه اندازی موتور و زمانیکه سرعت آن حدودا به 75 درصد سرعت نامی رسید، سیم پیچ راه انداز از مدار خارج گردد.
موتور فاز- شکسته موتور القایی تکفازی است که دو سیم پیچی استاتور دارد, سیم پیچی اصلی و سیم پیچی کمکی راه اندازی مدار (فاز شکسته) این دو سیم پیچی در استاتور 90 درجه ی الکتریکی از هم فاصله دارند , و سیم پیچی کمکی به صورتی طراحی شده که در سرعت معینی به وسیله ی کلید گریز از مرکز از مدار خارج می شود . طرح سیم پیچ کمکی طوری است که نسبت مقاومت به راکتانس آن بیشتر از سیم پیچی اصلی است , به طوری که فاز جریان سیم پیچی کمکی از فاز جریان سیم پیچی اصلی جلوتر است. معمولا این نسبت بزرگتر با استفاده از سیم های نازک تر در سیم پیچی کمکی به وجود می آید . به کار بردن سیم های نازک تر در سیم پیچی کمکی از این جهت مجاز است که این سیم پیچی تنها در راه اندازی به کار می رود و همیشه حامل جریان نیست. موتور فاز شکسته همچنین به عنوان(استارت القایی/کارکرد القایی) هم شناخته میشود که دو پیچه دارد. پیچه استارت از سیم نازکتر و تعداد دور کمتر نسبت به پیچه اصلی برای به وجود آوردن مقاومت بیشتر ساخته شده است. همچنین میدان پیچه استارت در زاویه‌ای غیر از آنچه که پیچه اصلی دارد قرار می‌گیرد که سبب آغاز چرخش موتور میشود.
موارد کاربرد موتور های الکتریکی (Electro motor) فاز شِکسته
کاربری های خوب برای موتور های فاز شکسته شامل سمباده (آسیاب) های کوچک، دمنده ها و فن های کوچک و دیگر دستگاه هایی با نیاز به گشتاور آغازین کم با و نیاز به قدرت استفاده میشود. از استفاده از این موتور ها در کاربری هایی که به دوره های خاموش و روشن و گشتاور زیاد نیاز دارند خودداری نمایید.
پژوهشگر و نویسنده: دکتر ( افشین رشید )