الکترو موتور القایی با خازن دائم کار (ساختار، عملکرد و کاربرد ها) برق _ الکترونیک
پژوهشگر و نویسنده: دکتر ( افشین رشید )
نکته : اگر خازن سری شده با سیم پیچ راه انداز طوری محاسبه گردد تا در موقع راه اندازی اختلاف فاز اندک ولی در 90 درجه شود، میتوان خازن را زمان کار، اختلاف فاز تقریبا در مدار نگه داشت. در این صورت مقدار ظرفیت خازن دائم کار نسبت به خازن راه انداز کمتر است و در زمان راه اندازی جریان کمتری از آن عبور میکند. از طرفی چون خازن دائم کار مدت زمان بیشتری باید در مدار بماند بنابراین خازن الکترولیت برای آن مناسب نیست. لذا خازن این موتورها از نوع روغنی انتخاب میشود که قیمت آنها گرانتر از خازنهای الکترولیت است.راندمان، ضریب قدرت و گشتاور کار این موتورها در حالت کار بسیار خوب است.
در این موتور ها یک خازن روغنی به منظور افزایش اختلاف فاز بین جریان راه انداز و اصلی در سیم بندی به کار می رود ونیاز به کلید یا رله به منظور خارج کردن سیم بندی راه انداز از مدار نیست. راندمان این موتور ها زیاد و گشتاور راه اندازی آن ها ۵۰ تا ۱۰۰ درصد گشتاور نامی است. ضریب توان این موتورها زیاد و نسبت به موتور های با راه انداز مقاومتی از سرو صدای کمتری برخوردارند.تعویض جهت چرخش آن سریع است و کنترل دور آن توسط کنترل ولتاژ به راحتی صورت می گیرد.معکوس کردن جهت چرخش این موتور نظیر موتور با راه انداز مقاومتی است. در کار های مختلف که نیاز به تغییر جهت سریع می باشد اصولا موتور یک فاز را به صورت دو فاز، سیم بندی می نمایند سپس توسط خازن دائم کار روغنی و تایمر یا کلید مخصوص چپگرد – راستگرد جهت چرخش موتور را تغییر می دهند. در این گونه موتور ها، خازن دایم کار حدود ۱۰ تا ۲۰ درصد خازن راه اندازی است.
در موتورهای القایی تکفاز با خازن راه انداز دائم، ایجاد اختلاف فاز بین جریان های سیم پیچ اصلی و کمکی به کمک یک خازن انجام می شود. این خازن از لحاظ مداری به صورت سری با سیم پیچ کمکی قرار گرفته است. با محاسبه مقدار مناسب ظرفیت خازن می توان اختلاف زاویه بین دو جریان اصلی و کمکی را در زمان راه اندازی به 90 درجه رساند. در نتیجه گشتاور راه اندازی چنین موتوری بسیار خوب می باشد. زیرا بیشترین مقدار گشتاور در موتور القایی تکفاز با ایجاد این اختلاف زاویه به دست می آید . در این نوع موتور، مقدار ظرفیت خازن سری شده با سیم پیچ کمکی به گونه ای محاسبه می شود که در موقع راه اندازی اختلاف فاز اندک بین جریان های عبوری از سیم پیچ اصلی و کمکی ایجاد کرده و سپس در زمان کار، اختلاف فاز 90 درجه بین این دو جریان ایجاد کند. با این نوع محاسبه ظرفیت خازن، می توان خازن را به صورت دائم در مدار نگه داشت و نیازی به کلید گریز از مرکز برای از مدار خارج کردن خازن راه انداز نیست. در این صورت مقدار ظرفیت خازن دائم کار نسبت به خازن راه انداز موقت کمتر است و در زمان راه اندازی جریان کمتری از آن عبور می کند. از طرفی چون خازن دائم کار زمان بیشتری باید در مدار باقی بماند، بنابراین خازن الکترولیتی برای این نوع موتور مناسب نیست. لذا باید خازن این موتورها از نوع روغنی باشد. قیمت این خازن ها گرانتر از خازن الکترولیتی می باشد.با توجه به اینکه سیم پیچ کمکی از مدار خارج نمی شود، در نتیجه سیم پیچ اصلی و کمکی در این نوع موتور مشابه همدیگر در نظر گرفته می شوند و هر کدام نصف شیار های استاتور را اشغال می کنند.
پژوهشگر و نویسنده: دکتر ( افشین رشید )