انواع فازمتر و نحوه کاربرد آنها (مبانی ابتدایی برق برای تازه کارها)
فاز متر‌ها مدل‌های مختلفی دارند از جمله:
مدل یک سر یا یک تماسه
یک سر آن به محل مورد تست تماس داده می‌شود و سر دیگر در دست قرار می‌گیرد. معمولا مشابه یک پیچ گوشتی ساخته می‌شود که نوک این پیچ گوشتی محل تماس برای تست است. یک لامپ که با جریان بسیار ضعیف هم روشن می‌شود داخل این ابزار قرار گرفته. در صورتی که محل اتصال فازمتر دارای ولتاژ باشد و انتهای فازمتر به انگشت فرد (در صورتی که فرد روی عایق جریان قرار نگرفته نباشد) تماس پیدا کند جریان برقرار شده و لامپ روشن می‌شود.
این مدل معمول‌ترین و ارزان‌ترین مدل فازمتر است اما ایمنی بالایی ندارد و ممکن است موجب برق گرفتگی فرد در زمان کار بشود و خرابی یا اشکالاتی مثل وجود آب داخل محفظه آن می‌تواند فرد را در مقابل جریان مستقیم برق قرار داده و او را در معرض خطر مرگ قرار بدهد. از معایب دیگر این مدل این است که جریان‌هایی که ضعیف‌تر از مقدار لازم برای روشن کردن لامپ باشد را نشان نخواهد داد. همچنین اگر فرد روی محل عایق قرار گرفته باشد چراغ آن روشن نمی‌شود. از معایب دیگر این است که برگشت فاز باعث می‌شود فازمتر سیم نول را هم دارای ولتاژ نشان بدهد.
مدل دو سر یا دو تماسه
این فازمتر دو قسمت دارد که یک سر آن یک پیچ گوشتی یا یک سیم لامپ دار است و در قسمت انتهایی آن یک سیم قرار گرفته. قسمت جلویی آن به محل مورد تست تماس داده می‌شود و سیم قسمت عقبی را به جای آن که مثل مدل «یک سر» در دست بگیرند آن را مستقیما به زمین متصل می‌کنند. در صورتی که ولتاژی بین این دو نقطه وجود داشته باشد چراغ دستگاه روشن می‌شود. وجود این سیم باعث می‌شود فرد بتواند درصورت وجود ولتاژ بین هر دو نقطه از مدار آن را متوجه بشود در حالی که مدل‌های یک تماسه تنها اختلاف پتانسیل بین یک نقطه از مدار با زمین را نشان می‌داد. معمولا برای تشخیص قطعی سیم‌های اتومبیل و دیگر مدارهای مستقیم این وسیله را استفاده می‌کنند.
مدل‌های مختلف این نوع فازمتر برای تشخیص جریان‌های برق شهری، برق مستقیم با ولتاژ پایین ۱۲ ولت و برق فشار قوی تا ۲هزار ولت وجود دارند. این نوع از فازمتر‌ها چون با فرد در تماس مستقیم قرار نمی‌گیرد امکان برق گرفتگی را کمتر می‌کند اما همچنان فرد باید سیم‌ها را به جریان برق تماس بدهد و همچنان خطر اتصالات برقی وجود دارد.
فازمتر غیر تماسی
بدون ایجاد تماس با سیم یا مدار مورد نظر و تنها از تغییرات میدان الکتریکی در اطراف یک سیم یا وسیله‌ی با جریان متناوب، تشخیص می‌دهد آن شیء دارای ولتاژ است. این مزیت باعث می‌شود احتیاجی به لخت‌کردن‌سیم نباشد و تماس با جریان برق و خطر برق گرفتگی به حداقل برسد. به این ترتیب فقط با حرکت دادن این وسیله در اطراف یک سیم می‌توان محل قطعی را تشخیص داد و احتیاجی به تست کردن سیم به همراه لخت‌کردن آن نباشد. همچنین این وسیله این توانایی را دارد تا از پشت دیوار محل سیم‌هایی که خیلی داخل عمق دیوار قرار نگرفته اند را مشخص کند. اما از آن جا که روش کار این دستگاه اندازه گیری میدان الکتریکی است نمی‌تواند روی کابل‌های با روکش‌های ضخیم و همچنین در مدارهای با جریان مستقیم (DC) تشخیصی بدهد و در این گونه موارد هیچ گونه کارایی ندارد.
نویسنده: دکتر (افشین رشید )