سیم های فاز ؛ نول ؛ ارت براساس رنگ ها در سیستم برق قدرت (برق _ الکترونیک )
پژوهشگر و نویسنده: دکتر ( افشین رشید )
معمولا برای راحتی شناسایی فازهای یک سیستم قدرت، آنها را با رنگ‌های مختلفی مشخص می‌کنند. این کار مزایای زیادی دارد. به عنوان مثال هنگام تقسیم بار بین فازها اگر رنگ فازها متمایز نباشد، شناسایی فازها را برای تقسیم بار دشوار خواهد ساخت. از طرفی پیدا کردن طریقه‌ی صحیح اتصال فازها به یک موتور القایی را بدون نیاز به آزمایش امکان پذیر می‌سازد.
استفاده از این رنگ بندی برای جلوگیری از اشتباهات و اطمینان از عملکرد مطمئن سیستم در موارد زیر توصیه شده است: - در رنگ روکش کابل‌ها (cables)- در سیم‌های داخلی کابل‌های چند سیمه (cores) - باسبارها یا همان شینه‌های مسی (busbars) - سایروسایل الکتریکی و عایق‌بندی‌ها
استفاده از رنگ‌های زیر برای شناسایی فازها مجاز دانسته شده است:
- سیاه
- قهوه‌ای
- قرمز
- نارنجی
- زرد
- سبز
- آبی
- بنفش
- خاکستری
- سفید
- صورتی
- فیروزه‌ای
البته استفاده از رنگ‌های سبز و زرد به صورت جداگانه، تنها زمانی مجاز دانسته شده است که این رنگ‌ها باعث سردرگمی برای تشخصیص سیم زمین (که معمولا به رنگ زرد و با نوار سبز کشیده می‌شود) نشوند.
ترکیب این رنگ‌ها نیز مجاز دانسته شده است ولی رنگ‌های سبز و زرد نباید در هیچکدام از این ترکیبات استفاده شوند مگر برای سیستم حفاظتی.
کاربرد رنگ‌ها
هادی نوترال یا نول
اگر مداری شامل نقطه‌ی نوترال یا نول باشد، آنگاه هادی آن باید با رنگ آبی مشخص شود (ترجیها آبی روشن). و رنگ آبی روشن نباید برای هیچ یک از هادی‌های دیگر استفاده گردد.
هادی سیستم حفاظتی (زمین)
ترکیب رنگ‌های زرد/سبز همواره و به صورت گسترده برای شناسایی هادی حفاظتی به کار میرود. همه‌ی قسمت‌های هادی حفاظتی که طولی حداقل معادل ۱۵mm داشته باشد، باید توسط این دو رنگ به گونه‌ای مشخص شود که یک رنگ بین ۳۰% تا ۷۰% سطح هادی و رنگ دیگر بقیه‌ی آن را در برگیرد.
هادی PEN
هادی PEN هادی‌ای است که شامل دو هادی PE (زمین حفاظتی ) [Protective Earth] و N (نول) می‌باشد. معمولا این هادی در مسافت بین پست‌ها تا خانه‌های مسکونی استفاده می‌شود که در آنجا هادی‌های PE و N آن از هم جدا می‌شوند.
که علت اتصال مکرر هادی نوترال/زمین به زمین واقعی است که خطر قطعی نوترال را کاهش می‌دهد.
هادی‌های PEN عایق‌دار، یا باید با رنگ‌های زرد/سبز در امتداد آنها به همراه علامت‌های آبی در دو انتها مشخص شوند، یا باید طول آنها را با آبی روشن مشخص نمود و در دو انتها از مارک‌های زرد/سبز استفاده نمود.
استاندارد ایران
طبق استاندارد (رنگ و پوشش تجهیزات صنعت برق – رنگ ظاهری)، فازهای R و S و T باید به ترتیب قرمز، زرد و آبی آسمانی باشند. البته رنگ بندی مطابق استاندارد چین (زرد، سبز، قرمز) هم رایج است.
امریکا، کانادا و ژاپن
در این سه کشور در استاندارد IEC اجازه‌ی استفاده از رنگ‌های دیگری در پی نویس‌های داده شده است.
- رنگ خاکستری یا سفید برای سیم نول (به جای آبی کمرنگ)
- سبز برای هادی حفاظتی (به جای زرد-سبز)
پژوهشگر و نویسنده: دکتر ( افشین رشید )