رله و حفاظت در برابر انواع اتصال کوتاه ها از شبکه قدرت (برق قدرت)
پژوهشگر و نویسنده: دکتر ( افشین رشید )
نکته: رله و حفاظت یک شبکه قدرت را باید در مقابل خطرات احتمالی (اتصال کوتاه ها) محافظت کرد. از وسائلی که در این مورد استفاده می شود میتوان به رله ها اشاره کرد که بسته به نوع رله به محض ایجاد یک حالت خطا و یا خرابی در شبکه وارد عمل شده ، قسمتی از شبکه را جدا کرد.
رله ها یا تجهیزات حفاظتی، دستگاه هایی هستند که با قطع مدار و بازکردن کلید های قدرت، کار حفاظت قطعات و دستگاه های سیستم قدرت در برابر آسیب و اتصالیها انجام می‌دهند. پیش از اینکه کلید قدرت بتواند باز شود، سیم پیچی کنشگر آن باید روشن شود این روشن شدن از سوی رله ها انجام می پذیرد. رله به دستگاهی گفته می شود که در پی دگرگونی اندازه برقی مانند ولت و گردش یا اندازه فیزیکی مانند دما و جابجایی روغن برانگیخته شده و موجب به کار افتادن دستگاه های دیگر و در پایان باز شدن چرخه از سوی کلید قدرت (در سیستم تولید و انتقال و پخش) یا دژنکتور می‌گردد.بنابراین از سوی رله قسمت معیوب از شبکه جداسازی شده و مانع از آن می‌شود که دیگر بخش های سالم شبکه همچنان به کار خود ادامه دهند و پایداری و استواری شبکه به همان حالت پیشین نگهداشته شود. کالا ها و دستگاه ها در برابر آسیب و اتصالیها پناه داده شده و اندازه آسیب های درونی به آن ها محدود می‌گردد.کلیه تجهیزات مورد استفاده جهت تشخیص و مکان یابی خطا و همچنین ایجاد فرمان برای برطرف کردن خطا از سیستم قدرت جزو وسایل حفاظتی محسوب می شوند. ونیز بر همین مبنا وسیله ای را که برای تشخیص قسمت معیوب تاسیسات الکتریکی و یا برای تولید سیگنال خطر در حالت وقوع خطا یا شرایط غیرعادی طراحی شده باشد، رله حفاظتی می نامند. یا به عبارتی رله اصولاً به دستگاهی گفته می شود که در اثر کمیت الکتریکی و یا کمیت فیزیکی مشخصی، تحریک می شود و موجب به کار افتادن دستگاه یا دستگاه های الکتریکی دیگری می شود.
در یک ایستگاه برای حفاظت از تجهیزات و همچنین خطوط انتقال بطور کلی دو نوع حفاظت وجود دارد. اول حفاظت اصلی که وظیفه آن قطع کردن کلید قدرت روی قسمت دچار خطا شده با سرعت هر چه تمامتر میباشد، دوم حفاظت پشتیبان که هدف آن کمک به حفاظت اصلی است، البته وقتی که به هر دلیل حفاظت اصلی عمل نکند، هنگام بروز اتصالی به طور معمول رله های اصلی و پشتیبان با هم بکار می افتند ولی انتظار می رود رله های اصلی کلید مربوطه را قطع و جزء معیوب را از سیستم جدا کند. بنا براین رله های پشتیبان باید با تاخیر زمانی کافی به کار افتد تا در صورتی که حفاظت اصلی عمل نکرد به عنوان پشتیبان عمل کند.
بطور کلی اتصال کوتاه به چهار صورت رخ می دهد:
1ــ اتصال کوتاه سه فاز
2ــ اتصال کوتاه دو فاز
3ــ اتصال کوتاه دو فاز به هم به زمین
4ــ اتصال کوتاه فاز به زمین
اصولاً برای تشخیص و در نتیجه حفاظت از سیستم در مقابل خطای اتصال کوتاه از رله استفاده می شود. رله دستگاهی است که به موقع خطا را تشخیص داده وبه وسیله دادن آلارم و یا قطع یک دی‍‍ژنگتور قسمت معیوب را از مدار خارج می کند.
پژوهشگر و نویسنده: دکتر ( افشین رشید )