نحوه نقشه خوانی برق ساختمان عملکرد و کاربرد (مهندسی برق _ الکترونیک)
نویسنده: دکتر (افشین رشید )
برای سیم کشی برق در هر ساختمان باید به نقشه های آن مراجعه کرد. نقشه ها از اجزایی تشکیل شده اند. اجزای هر نقشهٔ کامل برق شامل موارد زیر می باشد.
1- علایم 2- نقشهٔ پلان 3- نمودار تابلوها 4- نمودارهای رایزر 5- جزییات 6- توضیحات
۱_ علائم اختصاری و شماتیک برق ساختمان
در نقشه ها، هر وسیله و یا عنصر برقی با یک نشانه یا علامت اختصاری نشان داده می شود. برای اینکه در خواندن نقشه ها تفسیرها و تعبیرهای متفاوتی نسبت به یک وسیلهٔ برقی وجود نداشته باشد باید کلیه علایم از یک استاندارد پیروی کنند تا به این ترتیب زبانی مشترک در بین ترسیم کنندگان و کسانی که نقشه ها را می خوانند وجود داشته باشد. به این منظور در رشته برق استانداردی توسط کمیته بین المللی الکتروتکنیک تهیه شده است که همهٔ علایم ترسیمی باید با آن استاندارد مطابقت داشته باشد. برای ترسیم مدارات در نقشه ها از شمای فنی (تک خطی) استفاده می کنند.
۲_ نقشه پلان
شکل زیر بخش های مختلف یک پلان معماری (شامل آشپزخانه، اتاق خواب، حمام و دست شویی) را که نحوهٔ قرارگرفتن تجهیزات بر روی آن مشخص شده است را نشان می دهد. همان گونه که از شکل مشاهده می شود محل قرارگیری کمد دیواری، روشویی توالت، دوش حمام، تخت خواب، اجاق گاز، سینک ظرف شویی و ماشین لباس شویی همچنین شرایط محل ها از قبیل خشک یا نمناک بودن نقش مهمی در محل قرار گیری تجهیزات الکتریکی دارد
از آنجایی که ترسیم تمام مسیرهای مختلف سیم کشی از قبیل روشنایی، پریزهای برق، تلفن و آنتن بر روی یک پلان باعث شلوغی و اشتباه در نقشه خوانی می شود بنابراین هر یک از سیم کشی ها را بر روی یک پلان جداگانه ترسیم می کنند. این پلان ها عبارتند از:
1- پلان روشنایی 2- پلان پریز برق 3- پلان پریز تلفن و آنتن
محل قرارگیری چراغ: در اتاق ها روشنایی های سقفی باید در وسط اتاق قرار گیرد. برای این منظور قطرهای اتاق را در فضاهای مفید (بدون احتساب کمد دیواری) رسم می کنند و محل برخورد قطرها وسط سقف را نشان می دهد این نقطه مناسب ترین محل برای نصب یک چراغ سقفی در اتاق است.
شکل زیر اتاق خوابی را نشان می دهد که با همین روش چراغی برای آن رسم شده است. البته اگر فضای اتاق، بزرگ و یا مانند بعضی پذیرایی ها L شکل باشد این کار را باید برای دو بخش آن انجام داد
محل قرارگیری کلید: درب اکثر اتاقها به داخل باز می شود و باز شدن آن به روی یکی از دیوارها ختم می شود. بر همین اساس در رسم محل قرارگرفتن کلیدها باید به گونه ای عمل کرد تا با باز شدن درب هیچ کلید برقی در ورودی اتاق، پشت در اتاق نماند.در شکل زیر محل قرارگیری صحیح و غلط کلید و پریز نمایش داده شده است. باید دقت داشت کلید در محلی که پنجره وجود دارد نصب نمی شود.
توجه: در ترسیم نقشه نمی توان مسیر سیم کشی را از میان ستون های ساختمان عبور داد. همچنین نمی توان کلید یا پریز و یا چراغ دیواری را بر روی آن نصب کرد. شکل زیر محل قرار گرفتن یک کلید و یک چراغ دیواری بر روی ستون و همچنین عبور نادرست مسیر لوله از داخل ستون بتنی را نشان می دهد.
در ضمن باید در تعیین روشنایی فضاهای مختلف به شدت روشنایی مورد نیاز در آن فضا دقت کرد. جدول زیر شدت روشنایی مورد نیاز برای هر فضای یک ساختمان مسکونی را نشان می دهد. (واحد اندازه گیری شدت روشنایی: لوکس است.)
اتاق خواب: در اتاق خواب می توان چراغ سقفی را با کلید تبدیل کنار درب ورودی روشن و با کلید تبدیل کنارتخت خاموش کرد. همچنین باید بتوان از کنار تخت خواب نیز با یک کلید، چراغ تزیینی دیواری بالای تخت را روشن کرد. همچنینمی توان لامپ وسط اتاق را با یک کلید یک پل روشن و خاموش کرد.
آشپزخانه: آشپزخانه دارای چراغ سقفی و دیواری است که هر کدام با یک کلید یک پل کار می کند این چراغ می تواند لامپ فلورسنت و کم مصرف انتخاب شود. برای قوس آشپزخانه و زیر قفسه های کابینت نیز از چراغ های سقفی نوع توکار با لامپ هالوژن یا کم مصرف استفاده می شود. کلیدها در فضای آشپزخانه در بعضی مواقع داخل و در بعضی مواقع بیرون آن نصب می شوند علت این امر آن است که گاهی در ورودی آشپزخانه ها محل مناسبی (دیوار) برای نصب کلیدها، موجود نمی باشد.
سرویس های بهداشتی: در حمام و توالت، کلید را در محل ورودی در قرار می دهند تا قبل از ورود بتوان فضای داخل آنها را روشن کرد. چراغ دیواری را نیز می توان، پشت به پشت کلید نصب کرد. در کنار روشویی نیز یک کلید یک پل برای روشنایی بالای روشویی قرارمی گیرد. چراغ نصب شده در حمام و دست شویی باید از نوع حباب دار باشد.
ورودی آپارتمان: درب های ورودی آپارتمان ها در نقشه معمولاً دو لنگه و مطابق شکل می باشند محل درست قرار گرفتن کلید یک پل برای روشن کردن لامپ ورودی نشان داده شده است. از مدارهای دیگری که معمولاً در پلان روشنایی رسم می شود مدار زنگ اخبار ورودی واحد آپارتمان است. شستی زنگ در بیرون و کنار درب ورودی است، اما زنگ اخبار در داخل واحد آپارتمان قرار می گیرد. در شکل زیر نحوهٔ قرارگیری وسایل الکتریکی را در ورودی آپارتمان مشاهده می کنید.
راه پله: در راه پله ها و در هر پاگرد یک عدد چراغ قرار می گیرد این چراغ ها به یکدیگر متصل شده و از هر پاگرد توسط یک شستی روشن و خاموش می شوند. محل مناسب قرارگیری شستی کنار درب ورودی واحد آپارتمان است. شستی زنگ هر واحد نیز نزدیک درب ورودی، کنار شستی تایمر راه پله قرار می گیرد.
نقشه کامل شماتیک برق ساختمان
نویسنده: دکتر (افشین رشید )