اصول کار الکتروموتور های دو خازنِ و ضد انفجار (Explosion Proof) (تک فاز) در (برق _ الکترونیک)
پژوهشگر و نویسنده: دکتر ( افشین رشید )
نکته: اصول کار اغلب موتورهای تک فاز مانند موتور های سه فاز بر خاصیت القایی استوار است. در نتیجه، برای به حرکت در آمدن نیاز دارند. این موضوع در موتور های سه فاز، به دلیل وجود سه سیم پیچ و سه جریان متناوب، که با یکدیگر اختلاف فاز به میدان دوار نیست.
به همین دلیل، متقارن دارند، امکانپذیر بود، اما در موتور های تکفاز، با یک سیم پیچی و یک جریان، امکان ایجاد میدان دو برای راه اندازی موتور های تک فاز، از یک سیم پیچ دیگر به صورت موقت استفاده میشود. به این سیم پیچ، که در راه اندازی به کمک سیم پیچ اصلی میآید، سیم پیچ کمکی یا راه انداز (استارت) میگویند. این سیم پیچ، قادر است در لحظه اصلی، گشتاور قابل توجهی به محور روتور اعمال کند و باعث چرخش آن شود. از آنجایی که وظیفه سیم پیچ کمکی فقط راه اندازی موتور است، میتوان پس از راه اندازی موتور آن را از مدار خارج کرد.
انواع موتور های تک فاز
موتور های تک فاز را بر اساس ساختمان داخلی و روش راه اندازی میتوان به صورت زیر طبقه بندی کرد:
1ــ موتور های القایی(فاز شکسته ــ خازندار)
2ــ موتور های اونیورسال
موتور با فاز شکسته: در موتورهای القایی تک فاز با فاز شکسته، یک سیم پیچ اصلی و یک سیم پیچ کمکی در موتور وجود دارد. این دو سیم پیچ با هم به صورت موازی قرار میگیرند. سیم پیچ راه انداز پس از راه اندازی و رسیدن سرعت موتور به سرعت نامی به وسیله کلید تابع دور (کلید گریز از مرکز)، از مدار خارج میشود.در موتور های تک فاز با راه انداز خازنی، برای افزایش گشتاور موتور در لحظه راه اندازی، از خازن به صورت سری با سیم پیچ کمکی استفاده میشود. خازن مورد نظر از نوع الکترولیتی با ظرفیت بالاست و معمولا در مدار موتور نصب میشود. در مدار سیم پیچ راهانداز با خازن، از یک کلید گریز از مرکز (تابع دور) نیز استفاده صورت جداگانه روی مدار الکترو موتور استفاده میشود، که سیم پیچ کمکی و خازن را در 75 %دور نامی موتور از مدار خارج میکند. این موتور ها با قدرت 8 اسب بخار در رنج های استاندارد در صنعت ساخته میشوند.
موتور تک فاز دو خازنی: در این موتور ها از یک خازن به صورت لحظه ای و یک خازن به صورت دائم کار استفاده میشود. این دو خازن با یکدیگر به صورت موازی و هر دو با سیم پیچ راه انداز به صورت سری قرار گرفته اند. پس از راه اندازی و رسیدن دور موتور به 75 %دور نامی، خازن راه انداز توسط کلید گریز از مرکز از مدار خارج میشود، ولی خازن دائم کار به همراه سیمپیچ راه انداز در مدار باقی میماند. خازن راه انداز از نوع الکترولیتی و خازن دائم کار از نوع روغنی است. این موتورها ترکیبی از خصوصیات دو نوع موتور قبل را دارند، یعنی هم دارای گشتاور راه اندازی و هم گشتاور کار خوبی هستند.
الکتروموتور های دو خازنِ و ضد انفجار (Explosion Proof)
منظور از ضد انفجار، یک تجهیز یا سنسوری است که در محفظه ایی قرار دارد که به اندازه کافی در برابر انفجار و شعله آتش مقاوم است. این روش برای مواقعی که کاهش انرژی مدار الکتریکی ممکن نیست و تجهیزات الکتریکی (مانند موتورهای الکتریکی) نیازمند انرژی بیشتری هستند، مناسب می باشد.الکتروموتور ضد انفجار مورد استفاده در هر محیط باید دارای دو مشخصه اصلی باشد که با مشخصات محیط مورد نظر هماهنگی داشته باشد. اولا اینکه بدنه آنها می باید مناسب برای استفاده در زون مربوطه انتخاب شود و ثانیا اینکه درجه حرارت بدنه دستگاه انتخاب شده هنگام بهره برداری می باید مناسب برای گاز های موجود در محیط مورد نظر باشد.
پژوهشگر و نویسنده: دکتر ( افشین رشید )